Πώς τα ηφαίστεια επηρεάζουν τις πτήσεις, τον καιρό και το ηλιοβασίλεμα;

Με την ηφαιστειακή έκρηξη στην Ισλανδία να έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη διακοπή στις ευρωπαϊκές πτήσεις από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ειδικοί ανατρέχουν σε προηγούμενα περιστατικά για να εξηγήσουν πώς η τέφρα μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τα αεροσκάφη αλλά και τον καιρό, τα χρώματα του ουρανού, πιθανώς και την ανθρώπινη υγεία.

Περισσότερα από 20 αεροσκάφη υπέστησαν ζημιές λόγω της στάχτης από την έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991. Τα περισσότερα από αυτά πετούσαν σε απόσταση άνω των 1.000 μέτρων από τον κρατήρα.

Στην έκρηξη του αμερικανικού ηφαιστείου Ριντάουτ, το 1989, και οι τέσσερις κινητήρες ενός Boeing 747 σταμάτησαν να λειτουργούν για αρκετά λεπτά, με αποτέλεσμα το αεροπλάνο να χάσει απότομα ύψος. Οι 231 επιβάτες ανέφεραν ότι μπορούσαν να μυρίσουν τη θειούχο μυρωδιά του ηφαιστείου που βρισκόταν σχεδόν 250 χλμ μακριά.

Τα σωματίδια της τέφρας μπορούν να κάνουν «αμμοβολή» στον ανεμοθώρακα του αεροπλάνου, να βουλώσουν τα στόμια των καυσίμων, να μολύνουν τα λιπαντικά, να επηρεάσουν τα ηλεκτρονικά συστήματα και να καλύψουν τους αισθητήρες ταχύτητας.

Όμως ο πιο άμεσος κίνδυνος αφορά τους κινητήρες: Η στάχτη λιώνει ή εξαερώνεται στο θάλαμο καύσης της τουρμπίνας και κολλάει πάνω στα πτερύγια σαν μπογιά, εμποδίζοντας την κανονική ροή του αέρα. Αν επηρεαστούν τα θερμόμετρα των κινητήρων, το σύστημα διοχετεύει όλο και περισσότερα καύσιμα, επιδεινώνοντας την κατάσταση μέχρι η τουρμπίνα να σταματήσει.

«Οι στροβιλοκινητήρες είναι σαν γιγάντιες ηλεκτρικές σκούπες. Αν βρεθούν σε ένα σύννεφο ηφαιστειακής τέφρας, ρουφούν όλη αυτή τη στάχτη και αυτό προκαλεί βλάβες στους κινητήρες» δήλωσε ο Τομ Μάρεϊ, διευθυντής του Κέντρου Επιστήμης Ηφαιστείων στην αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία (USGS).

«Όταν ανιχνεύσουμε κάποια έκρηξη, η πρώτη μας κλήση είναι προς την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας» τόνισε.

Ο κίνδυνος αυξάνεται από το γεγονός ότι τα νέφη του ηφαιστειακού υλικού έχουν ουσιαστικά την ίδια εμφάνιση με τα κανονικά σύννεφα, τόσο στο γυμνό μάτι όσο και στο ραντάρ.

H αλλαγή πάντως μπορεί να είναι εμφανής στον ουρανό την ώρα της δύσης ή της ανατολής, καθώς η σκόνη εμποδίζει το μπλε φως και δίνει στην ατμόσφαιρα μια παράξενη πορτοκαλί λάμψη (στην ένθετη αριστερά, η απόκοσμη πορτοκαλί ανατολή στη Βουδαπέστη το Σάββατο 17 Απριλίου).


Πανευρωπαϊκό πέπλο

Από τις 28.000 πτήσεις που είχαν προγραμματιστεί για την Παρασκευή, οι 17.000 θα ακυρωθούν, εκτιμά η Eurocontrol, η ευρωπαϊκή υπηρεσία ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Η τέφρα που εκτινάσσεται σε ύψος 6 χλμ από το ηφαίστειο Αγιαφιγιαπλαγιουρκούλ έχει καλύψει τη Βόρεια Ευρώπη λόγω των βορειοδυτικών ανέμων που αναμένεται να συνεχιστούν.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός υγείας ανακοίνωσε ότι οι επιπτώσεις της τέφρας στην ανθρώπινη υγεία δεν είναι καλά γνωστές, ωστόσο τα άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα πρέπει να αποφύγουν την έκθεση. Προειδοποίηση για αναπνευστικά προβλήματα και ερεθισμούς στα μάτια εξέδωσαν και οι αρχές της Σκωτίας, όπου η τέφρα έχει αρχίσει να πέφτει στο έδαφος.

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πότε θα καθαρίσει ο ουρανός, είναι όμως πιθανό η έκρηξη να διαρκέσει μερικές ακόμα μέρες.

«Περιμένουμε να διαρκέσει δύο ημέρες ή και περισσότερο ή κάτι τέτοιο. Δεν μπορεί να συνεχίσει με τον ίδιο ρυθμό για πολλές μέρες. Υπάρχει μια περιορισμένη ποσότητα μάγματος» ανέφερε στο Reuters ο καθηγητής Αρμαν Χόσκουλντσον του Πανεπιστημίου της Ισλανδίας.

Όμως ακόμα κι αν η έκρηξη σταματήσει άμεσα, οι τεράστιες ποσότητες ατμού και ηφαιστειακών πετρωμάτων θα μπορούσαν να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα για εβδομάδες ή μήνες.

Η τέφρα από την έκρηξη του Πινατούμπο το 1991 (η οποία πάντως ήταν η ισχυρότερη έκρηξη ηφαιστείου τον 20 αιώνα) εκτινάχθηκε σε ύψος 30 χλμ και παρασύρθηκε 8.000 χλμ μακριά μέχρι τις ανατολικές ακτές της Αφρικής.

Το βαρύ πέπλο στάχτης απορρόφησε ένα μέρος της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας και έριξε τη μέση θερμοκρασία της Γης κατά ένα βαθμό τα δύο χρόνια που ακολούθησαν την έκρηξη.

Ακόμα εντονότερη ήταν η κλιματική επίδραση από την έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα στην Ινδονησία το 1815, η οποία θεωρείται η ισχυρότερη στην καταγεγραμμένη ιστορία. Η σκοτεινή χρονιά που ακολούθησε ονομάστηκε «η χρονιά χωρίς καλοκαίρι».

Μερικές δεκαετίες αργότερα, το 1883, η έκρηξη του Κρακατάου ανάμεσα στην Ιάβα και τη Σουμάτρα σκόρπισε στάχτη που έκανε πολλές φορές το γύρο της Γης και άλλαξε το χρώμα του ουρανού την ώρα της δύσης.

Τα εντυπωσιακά, λαμπερά ηλιοβασιλέματα απαθανατίστηκαν μεταξύ άλλων από τον Βρετανό καλλιτέχνη Ουίλιαμ Ασκροφτ, του οποίου τα έργα μελετούν σήμερα οι επιστήμονες αναζητώντας στοιχεία για το κλίμα.

Πηγή

Posted in: Κοινωνία, Περιβάλλον