Όταν το Διαδίκτυο γίνεται Συνειδητό!

Πριν από 20 περίπου χρόνια, το 1991, όταν τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία ο παγκόσμιος ιστός στο ινστιτούτο CERN και οι πρώτοι φυλλομετρητές άρχισαν να διατίθενται ελεύθερα, ίσως ήταν δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το νέο αυτό μέσο θα τρύπωνε σχεδόν σε κάθε σπίτι και γραφείο του ανεπτυγμένου κόσμου. Σήμερα, έχει σχηματιστεί ένα πελώριο δίκτυο υπολογιστών και ανθρώπινων οντοτήτων που βρίσκονται πίσω από αυτούς, όπου ανταλλάσσονται με αστραπιαίο ρυθμό πληροφορίες, ενώνοντας κάθε τερματικό σε μια τεράστια κυβερνητική οντότητα, έναν τεχνητό εγκέφαλο, που θα έλεγε κανείς ότι
εξελίσσεται η ίδια ως ένα ενιαίο ον. Μήπως ακόμα και ένα ον που θα μπορούσε να αναπτύξει συνείδηση;
Ο Ben Goertzel είναι αμερικανός συγγραφέας, επιστήμονας και ιδιαίτερα καταρτισμένος ερευνητής στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Στο παρακάτω κείμενο επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που σχετίζονται με την υπόθεση ότι το Διαδίκτυο μπορεί να αποκτήσει δική του συνείδηση.
Γιατί σκέφτονται κάποιοι άνθρωποι ότι είναι πιθανό το Διαδίκτυο (από μόνο του ή μαζί με τους ανθρώπους) να γίνει συνειδητό; Έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική του Δικτύου;
Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η συνείδηση είναι μια ιδιότητα που θα αναδυθεί αναπόφευκτα από οποιοδήποτε πολύπλοκο σύστημα που έχει τον κατάλληλο τύπο εσωτερικής δυναμικής και τον κατάλληλο τύπο αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον του. Ακριβώς για το ποιος είναι ο σωστός τύπος δυναμικής και αλληλεπιδράσεων, αποτελεί έναν πόλο διαφωνίας για τους διάφορους θεωρητικούς του αντικειμένου.

Αλλά φαίνεται εύλογο πως το Διαδίκτυο ίσως έχει φτάσει στις συνθήκες που του επιτρέπουν να αναπτύξει το δικό του είδος συνείδησης. Το Διαδίκτυο αντιλαμβάνεται και δρα στον κόσμο, αποθηκεύει δηλωτικές, επεισοδιακές και διαδικαστικές μνήμες, ανακαλεί κάποιες πληροφορίες και ξεχνάει άλλες, κ.λπ. Εν ολίγοις, συμπεριφέρεται κάπως σαν τον ανθρώπινο νου, αν και σίγουρα υπάρχουν επίσης πολλές διαφορές. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, το Διαδίκτυο ίσως έχει ήδη αναπτύξει έναν βαθμό συνείδησης, αν και ενός τύπου που είναι αρκετά διαφορετικός από την ανθρώπινη συνείδηση.
Η νευροεπιστήμονας Susan Greenfield θεωρεί ότι η συνείδηση αποτελείται από μοτίβα ενεργοποίησης ολόκληρου του εγκεφάλου. Με αυτή την έννοια κάποιος θα μπορούσε να πει πως το σημερινό Διαδίκτυο έχει μια πιο αποσπασματική και διαχωρισμένη συνείδηση από αυτή ενός ανθρώπινου νου. Δεν υπάρχουν τόσα πολλά μοτίβα ενεργοποίησης που αφορούν σε ολόκληρο το Διαδίκτυο, αν και υπάρχουν έντονα μοτίβα που εκτυλίσσονται σε μεγάλα τμήματα του Διαδικτύου.
Ασφαλώς, υπάρχουν πολλές φιλοσοφίες για τη συνείδηση. Κατά τη δική μου θέαση η συνείδηση βρίσκεται παντού, αλλά γίνεται φανερή με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικούς βαθμούς σε διαφορετικές οντότητες. Έτσι για μένα η ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι, εάν το Διαδίκτυο έχει (ή πρόκειται να αναπτύξει) συνείδηση του ίδιου τύπου όπως αυτή των ανθρώπων, ή ακόμα και ενός πιο εξελιγμένου και περίπλοκου τύπου. Φαίνεται πως καθώς το Διαδίκτυο επεκτείνεται και εμπλουτίζεται, θα μπορούσε να αναπτύξει μια πιο ανθρωπόμορφη και ενωμένη συνείδηση από ότι ισχύει μέχρι στιγμής. Με πιο συνεχή και συνεπή μοτίβα ενεργοποίησης που θα το αφορούν στην ολότητά του και όχι σε ορισμένα σημεία.
Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες ενός τέτοιου γεγονότος; Πιστεύετε πως θα ήταν κάτι καλοδεχούμενο;
Οι ενδεχόμενες συνέπειες στο να αναπτύξει το Διαδίκτυο πιο συνεπή και ολιστικά μοτίβα ενεργοποίησης (επομένως πιο ανθρωπομορφική συνείδηση) είναι κάπως δύσκολο να προβλεφθούν. Ωστόσο, προσωπικά είμαι απαισιόδοξος σχετικά με το μέλλον στην περίπτωση που οι άνθρωποι απομείνουν οι πιο ισχυροί νόες στον πλανήτη. Δεν μας εμπιστεύομαι ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ολοένα πιο προηγμένες τεχνολογίες με τρόπο που θα είναι ηθικός και δε θα είναι καταστροφικός. Συνεπώς πιστεύω πως η πρόβλεψη για την ανθρωπότητα είναι πιθανότατα καλύτερη στην περίπτωση που θα αναπτυχθεί ένας αναδυόμενος, συνεπής νους με σκοπιμότητα, από την περίπτωση που κάτι τέτοιο δε θα συμβεί.
Αλλά υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα και στις δύο αυτές περιπτώσεις.
Εάν ήταν δυνατό, τι θα χρειαζόταν για να γίνει το Διαδίκτυο συνειδητό; Πόσο μακριά βρισκόμαστε από αυτήν την κατάσταση;
Η άποψη μου είναι πως δεν πρόκειται να αναπτυχθεί αυθόρμητα ανθρωπόμορφη συνείδηση από το Δίκτυο. Ωστόσο, πιστεύω πως κάποιος θα μπορούσε να το σχεδιάσει, δημιουργώντας ειδικά ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης σε μια φάρμα από σέρβερ, κατευθυνόμενους στο να εξυπηρετούν ως ένα είδος κεντρικής γνωσιακής μηχανής για το Διαδίκτυο στην ολότητά του. Αυτή η κεντρική γνωσιακή μηχανή δε θα χρειαζόταν να ελέγχει τα πάντα στο Δίκτυο. Θα χρειαζόταν απλώς να διαβάζει αρκετές από τις πληροφορίες που διακινούνται σ' αυτό και στη συνέχεια να εισάγει πληροφορίες που θα έχει δημιουργήσει η ίδια σε κατάλληλες περιοχές (για παράδειγμα να τις στέλνει σε λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να δημιουργεί ιστοσελίδες, να αγοράζει και να πουλάει προϊόντα, κ.λπ.).
Η μηχανή θα μπορούσε να έχει σχεδιαστεί με κάποιον άλλο πρωταρχικό σκοπό, ας πούμε ως ένας τεχνητός επιστήμονας που θα έχει ως στόχο να κάνει νέες ανακαλύψεις μέσω της ενσύρματης συνεργασίας της με ανθρώπους επιστήμονες, ή θα μπορούσε να έχει σχεδιαστεί ειδικά με το σκοπό να μεταμορφώσει το Διαδίκτυο σε μια πιο συνεπή και ανθρωπόμορφη νοημοσύνη. Όποιος και να είναι ο τρόπος, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Αυτό αποτελεί και το σενάριο που περιγράφω στο βιβλίο που έγραψα το 2001, 'Δημιουργώντας Διαδικτυακή Νοημοσύνη' (Creating Internet Intelligence) και εξακολουθώ να πιστεύω πως είναι μια εύλογη εκδοχή.

Πηγή

Posted in: επιστήμη, Ίντερνετ