Λάθος της μνήμης το déjà vu

Παρότι οι επιστήμονες δεν έχουν εντοπίσει τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο σε στιγμές déjà vu, θεωρίες βασισμένες σε μοντέλα μνήμης επιχειρούν να δώσουν μια απάντηση στο συχνό αυτό φαινόμενο. Όλες οι θεωρίες μνήμης αναγνωρίζουν ότι η ανάμνηση απαιτεί δύο συνεργαζόμενες διαδικασίες: οικειότητα και θύμηση.
Η οικειότητα προκύπτει γρήγορα, πριν ο εγκέφαλος μπορέσει να ανατρέξει στην πηγή του συναισθήματος. Η συνειδητή θύμηση εξαρτάται από τον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο λοβό, ενώ η οικειότητα εξαρτάται από τις περιοχές του μέσου χρονικού λοβού.
Όταν αυτές οι αλληλένδετες διαδικασίες παύουν να συγχρονίζονται, μπορούμε να βιώσουμε μια κατάσταση déjà vu, το έντονο και συχνά ανησυχητικό συναίσθημα ότι μια κατάσταση είναι οικεία παρότι δεν μας έχει ξανασυμβεί. Το συναίσθημα αυτό μπορεί να προκύψει όταν μια ολοκαίνουργια κατάσταση μοιάζει πολύ με άλλες εμπειρίες αποθηκευμένες στη μνήμη μας.
Για παράδειγμα, ένα αεροδρόμιο του Τέξας μπορεί να θυμίζει οικείο σε έναν άνθρωπο παρά το γεγονός ότι δεν έχει επισκεφτεί ποτέ την πολιτεία. Το πιθανότερο είναι ότι το αεροδρόμιο μοιάζει εξαιρετικά με ένα συγκεκριμένο γεγονός που έχει καταγραφεί στη μνήμη – ίσως πρόσφατα το άτομο να είδε το αεροδρόμιο σε μια ταινία ή σε ένα περιοδικό. Είναι, επίσης, πιθανό ότι αρκετές αναμνήσεις από επισκέψεις σε παρόμοια αεροδρόμια δημιουργούν την αίσθηση ότι έχει επισκεφτεί αυτό το αεροδρόμιο. Το déjà vu είναι μια ισχυρότερη εκδοχή ενός τέτοιου είδους λάθους της μνήμης.
Η καλύτερη απόδειξη για έναν ουδέτερο μηχανισμό του déjà vu, που βιώνει τουλάχιστον μια φορά το περίπου 60% των ανθρώπων, έρχεται από έρευνες σε ασθενείς που βιώνουν αυτή την κατάσταση μονίμως. Το 2005, γνωστικοί νευροψυχολόγοι του πανεπιστημίου Leeds της Βρετανίας περιέγραψαν 2 ασθενείς με επίμονα συναισθήματα déjà vu. Οι ασθενείς αρνήθηκαν να διαβάσουν μια εφημερίδα ή να παρακολουθήσουν τηλεόραση, καθώς αισθάνονταν ότι τα είχαν ξαναδεί όλα. Δυσκολεύονταν να πάνε για ψώνια γιατί θεωρούσαν ότι είχαν ήδη μπει σε αυτή τη διαδικασία.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι παραπάνω ασθενείς είχαν υποστεί βλάβη στον μετωπιαίο και χρονικό φλοιό τους. Βλάβες σε αυτές τις περιοχές πιθανότατα προκάλεσαν την οικειότητα των ασθενών να εκδηλώνεται συχνά, ακόμη και όταν βρίσκονταν σε μια ολοκαίνουργια κατάσταση. Σε αβλαβείς εγκεφάλους, το déjà vu προκύπτει πιθανότατα εξαιτίας λαθών στην επεξεργασία στις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές.

Πηγή

Posted in: επιστήμη