Σ.Χόκινγκ: Δεν υπάρχει ενιαία «θεωρία του παντός»

Απορρίπτει το «Άγιο Δισκοπότηρο» της Φυσικής ο διάσημος επιστήμονας.

Ο διάσημος φυσικομαθηματικός Στέφεν Χόκινγκ έστρεψε τα φώτα της δημοσιότητας ξανά πάνω του με την αθεϊστική άποψή του, που περιέχεται στο υπό έκδοση νέο βιβλίο του, ότι το σύμπαν δεν έχει ανάγκη από Θεό για να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει, όμως η κεντρική επιστημονική ιδέα του νέου του έργου «Το Μεγάλο Σχέδιο», είναι άλλη: Δεν φαίνεται να υπάρχει καμία «θεωρία του παντός» που θα εξηγήσει το κάθε τι υπό ενιαία μορφή. Με άλλα λόγια, το θεωρούμενο «Άγιο Δισκοπότηρο» της Κοσμολογίας και της Φυσικής μάλλον δεν θα βρεθεί ποτέ, παρά τις συνεχείς προσπάθειες τόσων και τόσων επιστημόνων.
Πριν από τρεις δεκαετίες, ο Χόκινγκ είχε πιστέψει και ανακοινώσει δημοσίως ότι ήταν ζήτημα χρόνου να βρεθεί η «θεωρία του παντός» και είχε μάλιστα δώσει πιθανότητα 50% να βρεθεί μέχρι το 2000. Φθάσαμε, όμως, στο 2010 πια και ο Βρετανός επιστήμων, ο οποίος αν και καθηλωμένος στο αναπηρικό καροτσάκι του λόγω της σπάνιας νευρολογικής πάθησής του, συνεχίζει να επιδεικνύει αξιοθαύμαστη διανοητική ενεργητικότητα, αναγκάζεται πλέον στο νέο βιβλίο του να παραδεχτεί το ανέφικτο της αναζήτησης.
Όμως, όπως λέει, σύμφωνα με το New Scientist, τελικά ακόμα κι αν δεν είναι εφικτό να βρεθεί μια ενιαία θεωρία που να ερμηνεύει τα πάντα, παρόλα αυτά η επιστήμη μπορεί να εξηγήσει τα αινίγματα της φύσης και του σύμπαντος και χωρίς αυτήν.
Το «Μεγάλο Σχέδιο» (The Grand Design, εκδόσεις Bantam), σε συνεργασία με τον αμερικανό φυσικό Λέοναρντ Μιλουντίνοφ, που θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία στις 9 Σεπτεμβρίου, είναι το πρώτο «εκλαϊκευτικό» βιβλίο του Χόκινγκ, ύστερα από μια περίπου δεκαετία. Σχετικά σύντομο σε έκταση, εμπλουτίζεται με έγχρωμα γραφικά για καλύτερη κατανόηση των διαπραγματευόμενων θεμάτων και αποτελεί μια κατατοπιστική εισαγωγή στον μάλλον δυσπρόσιτο κόσμο της θεωρητικής φυσικής. Καλύπτει όλο το φάσμα των σύγχρονων εξελίξεων στη φυσική (κβαντομηχανική, γενική σχετικότητα, κοσμολογία) και δεν διστάζει να κάνει τολμηρές υποθέσεις για την ύπαρξη πολλαπλών συμπάντων.
Ο Χόκινγκ προωθεί την -μάλλον επίμαχη και υπό αμφισβήτηση- ριζοσπαστική ιδέα ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία μοναδική και ενιαία θεωρία για την κατανόηση του σύμπαντος και ότι η επιστήμη το καλύτερο που μπορεί να προσφέρει, είναι απλώς να ανοίξει πολλά και παράλληλα «παράθυρα» σε μια άπιαστη κοινή πραγματικότητα, από τα οποία όμως δεν είναι το ένα πιο «αληθινό» από τα άλλα.
Ο Χόκινγκ φαίνεται να έχει εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια να βρει μια «ρεαλιστική» πραγματικότητα, πιστεύοντας ότι η επιστήμη δεν μπορεί να παρέχει μια μοναδική και αυθεντική (πιο «αληθινή» από κάθε άλλη) περιγραφή της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια, όπως λέει, δεν υπάρχει καμία πραγματικότητα ανεξάρτητη από τη θεωρία. Οποιαδήποτε από τις θεωρίες για το σύμπαν μπορεί να είναι σωστή, συνεπώς δεν τίθεται θέμα να βρεθεί μια ενιαία θεωρία «ομπρέλα» που να καλύπτει τα πάντα και όλες οι άλλες θεωρίες να σβήσουν για πάντα.
Η προτίμηση του Χόκινγκ είναι η λεγόμενη «Μ-θεωρία» των χορδών (που θεωρεί όλες τις επιμέρους θεωρίες των χορδών και υπερχορδών ως διαφορετικές όψεις του ίδιου πράγματος), η οποία, όπως πιστεύει ο ίδιος, αρκεί για να εξηγήσει τα κεντρικά μυστήρια της φύσης, δηλαδή γιατί υπάρχει κάτι και όχι τίποτε, γιατί υπάρχουν αυτοί οι φυσικοί νόμοι και όχι άλλοι, γιατί εμείς υπάρχουμε κ.λπ. Η «Μ-Θεωρία» προβλέπει ότι πάρα πολλά σύμπαντα δημιουργήθηκαν εκ του μηδενός και υπάρχουν παράλληλα με το δικό μας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Χόκινγκ θεωρεί ότι δεν χρειάζεται καθόλου ο Θεός για να εξηγήσει όλα αυτά, αλλά αρκούν οι χορδές και τα πολυσύμπαντα, που εξηγούν την «αυθόρμητη δημιουργία».
Ο Χόκινγκ παραιτήθηκε πέρυσι από τη θέση του ως καθηγητής στη Λουκασιανή Έδρα Μαθηματικών του πανεπιστημίου Κέιμπριτζ, έπειτα από 30 χρόνια σε αυτό το πόστο (που κάποτε κατείχε και ο Νεύτων).

«Το Μεγάλο Σχέδιο»
Ο Στέφεν Χόκινγκ δηλώνει στο νέο υπό έκδοση βιβλίο του «Το Μεγάλο Σχέδιο» ότι δεν πιστεύει καθόλου πως το σύμπαν χρειάζεται ένα Θεό-Δημιουργό. Όμως ο πιο διάσημος διεθνώς εκλαϊκευτής της επιστήμης, ο αστροφυσικός Τζον Γκρίμπιν (πολλά βιβλία του οποίου έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά, με πιο πρόσφατη τη Βιογραφία του Σύμπαντος), πάει ένα τολμηρό βήμα παραπέρα και, σε άρθρο του σε βρετανική εφημερίδα, υποστηρίζει ότι το σύμπαν μας είναι πολύ πιθανό να αποτελεί πράγματι προϊόν «έξυπνου σχεδιασμού», όχι όμως από τον Θεό, αλλά από κάποιον πολύ προηγμένο εξωγήινο -ή μάλλον εξωσυμπαντικό- πολιτισμό.
Σε άρθρο του στη βρετανική «Τέλεγκραφ», ο John Gribbin υποστηρίζει ότι, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, χάρη στις τελευταίες προόδους της επιστήμης και της τεχνολογίας, φαντάζει πλέον πιο εφικτή η πιθανότητα το σύμπαν μας (και μαζί με αυτό πολλά άλλα παράλληλα σύμπαντα) να έχει δημιουργηθεί από όντα πολύ όμοια με μας, χρησιμοποιώντας τεχνολογία όχι πολύ πιο προηγμένη από τη δική μας, η οποία ήδη είναι διαθέσιμη στους επιστήμονες.
Όπως γράφει, για τη δημιουργία ενός νέου σύμπαντος χρειάζεται απλώς ένα μηχάνημα επιτάχυνσης σωματιδίων λίγο μόνο ισχυρότερο από τον μεγάλο επιταχυντή του CERN, που ήδη λειτουργεί κάτω από τα γαλλοελβετικά σύνορα κοντά στη Γενεύη. Χρειάζεται, επίσης, η «χειραγώγηση» ή μάλλον η δημιουργία μιας τεχνητής μαύρης τρύπας, η οποία μπορεί να αποτελέσει την «πύλη» για άλλες περιοχές του χωροχρόνου.
«Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι το δικό μας σύμπαν δημιουργήθηκε με αυτό τον τρόπο», λέει ο Γκρίμπιν, καθώς πιστεύει ότι τελικά δεν είναι καθόλου δύσκολη η δημιουργία μιας μαύρης τρύπας. Όπως αναφέρει, ακόμα και οι μικροσκοπικές μαύρες τρύπες που μπορεί να δημιουργηθούν κατά τις συγκρούσεις σωματιδίων σε ένα επιταχυντή, όπως αυτός του CERN -και που μερικοί φοβούνται ότι μπορούν να «καταπιούν» τον πλανήτη μας- έχουν τη δυνατότητα να «φουσκώσουν» απότομα (με βάση την κυρίαρχη κοσμολογική θεωρία του «πληθωρισμού» ) και να επεκταθούν στις δικές του ξεχωριστές διαστάσεις, διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο σύμπαν.
Ο Γκρίμπιν δεν αποκλείει καθόλου ότι αυτό ακριβώς μπορεί να συνέβη με την Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) που δημιούργησε το δικό μας σύμπαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Η Έκρηξη δεν έγινε μόνη της ούτε από τον Θεό, αλλά ήταν δημιούργημα ενός προηγμένου πολιτισμού κοσμικών όντων (κυριολεκτικά εξωσυμπαντικών και όχι απλώς εξωγήινων) που χρησιμοποίησαν μια μαύρη τρύπα για να φτιάξουν εκ του μηδενός ένα νέο σύμπαν!
Όπως υποστηρίζει, μετά τη δημιουργία αυτή, οι «έξυπνοι δημιουργοί» που ζούνε σε κάποια άλλη περιοχή του πολυσύμπαντος (δηλαδή σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν), πιθανότατα άφησαν το σύμπαν μας να εξελιχθεί αυτόνομα, χωρίς να παρεμβαίνουν στη λειτουργία του.
Ο Γκρίμπιν θεωρεί ότι η εξέλιξη λαμβάνει χώρα με φυσικό τρόπο σε ένα πολυσύμπαν, με συνέπεια κάποια στιγμή να αναπτύσσεται μια νοήμων φυλή ικανή να δημιουργήσει τα δικά της σύμπαντα, πιθανότατα με τη βοήθεια μαύρων τρυπών. Με άλλα λόγια, λέει, «είναι υπερβολικά πιθανό ότι οποιοδήποτε σύμπαν, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας, είναι σχεδιασμένο μάλλον παρά φυσικό» . «Αν και η νοημοσύνη που απαιτείται για κάτι τέτοιο, μπορεί να είναι (ελαφρά) ανώτερη από τη δική μας, τελικά είναι περισσότερο μιας μορφής αναγνωρίσιμης και παρόμοιας με τη δική μας, παρά ένας άπειρος και ακατανόητος Θεός» .
Και γιατί αυτός ο πανέξυπνος πολιτισμός να δημιουργήσει σύμπαντα; Απλώς, επειδή μπορεί να το κάνει, απαντά ο Γκρίμπιν, όπως ακριβώς εμείς οι άνθρωποι κάνουμε τόσα πράγματα, απλώς επειδή μπορούμε να τα κάνουμε.
«Ένας πολιτισμός που έχει την τεχνολογία να φτιάξει σύμπαντα-μωρά, ασφαλώς θα νιώσει έναν ακατανίκητο πειρασμό», εκτιμά ο Βρετανός συγγραφέας, ο οποίος θεωρεί ότι η ριζοσπαστική θεωρία του δίνει απάντηση στο κεντρικό ερώτημα του Αϊνστάιν, γιατί το σύμπαν είναι κατανοήσιμο από τον ανθρώπινο νου. «Αυτό συμβαίνει, επειδή σχεδιάστηκε, τουλάχιστον σε ένα βαθμό, από νοήμονα όντα με νου παρόμοιο με το δικό μας», απαντά ο Γκρίμπιν, ο οποίος διδάσκει αστρονομία στο πανεπιστήμιο του Σάσεξ και το τελευταίο βιβλίο του, που εκδόθηκε φέτος το καλοκαίρι, έχει τίτλο «Σε αναζήτηση του Πολυσύμπαντος» .

www.kathimerini.grμε πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Posted in: Απόψεις, επιστήμη