Αναζητώντας τον εαυτό μας μέσα στο σύμπαν
Ποιος άραγε είναι ο λόγος που ο άνθρωπος έχει βαλθεί να εξερευνήσει το Σύμπαν, άλλοτε κάνοντας «βουτιές» στο χώρο των υποατομικών σωματιδίων κι άλλοτε «πετώντας» στην απεραντοσύνη του ουράνιου κόσμου; Τι επιζητούμε να βρούμε μέσα απ' αυτή την αναζήτηση; ... Μα, την ίδια την Πηγή της Ζωής ή ακόμα τον ίδιο μας τον εαυτό, υποστηρίζει ο αστροφυσικός Neil De Grasse Tyson στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο "Origins". O Neil De Grasse Tyson έχει γράψει μια σειρά βιβλίων όπως το "One Universe: At Home in the Cosmos" (2000) και το "The Sky is Not the Limit: Adventures in an Urban Environment" (2000) μέσα απ' το περιεχόμενο των οποίων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν ένας φιλόσοφος-επιστήμονας, ένας αναζητητής που προσπαθεί να συνδέσει τον άνθρωπο με το άπειρα μικρό και το άπειρα μεγάλο.
Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης του συνδυάζεται με ένα βαθύ φιλοσοφικό πνεύμα που τελικά τον οδηγεί να υποστηρίξει στο νέο του βιβλίο ότι, αυτά που η επιστήμη έχει πετύχει να ανακαλύψει στο διάστημα των τελευταίων αιώνων, οι ποιητές ήδη το γνωρίζουν και το έχουν «τραγουδήσει». Και «για του λόγου το αληθές» παραθέτει κάποιους στίχους από ένα ποίημα του T.S. Eliot:
«Δεν θα σταματήσουμε την αναζήτηση
και το τέλος όλης της αναζήτησής μας
θα είναι να φτάσουμε εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε
και να αναγνωρίσουμε το μέρος σαν να' ναι η πρώτη φορά»
Αναλυτικότερα τώρα, στο τελευταίο του βιβλίο ο Neil De Grasse Tyson αναζητά τα μέσα με τα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος έχει φτάσει να γνωρίζει τόσα πράγματα για το σύμπαν.
Ο πρωταρχικός τρόπος για να γνωρίσουμε το περιβάλλον μας είναι οι πέντε μας αισθήσεις. Αισθήσεις που έχουν αρκετή οξύτητα και ευαισθησία για να αντιληφθούμε όλα αυτά που αποκαλούμε «πραγματικότητα». Αυτή η «πραγματικότητά» μας έχει οριστεί μέσα από την όραση, την ακοή, τη γεύση, την αφή και την όσφρηση που διαθέτουμε. Όμως ο Tyson - σαν ένας πραγματικός «φιλόσοφος της επιστήμης» - επισημαίνει ένα γεγονός που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό. Ότι η γνώση της σύγχρονης επιστήμης για τον κόσμο δεν προέρχεται από την άμεση γνώση των πέντε μας αισθήσεων, αλλά απ' την εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων και από τον τεχνικό εξοπλισμό που εξελίξαμε για να «προεκτείνουμε» τις αισθήσεις μας.
Έτσι ο Tyson κάνει μια ολόκληρη ανάλυση του τρόπου που δουλεύουν οι ανθρώπινες αισθήσεις, αλλά προχωράει ακόμα πιο πέρα: παρουσιάζει την εικόνα του κόσμου που θα είχαμε αν οι αισθήσεις μας λειτουργούσαν με εντελώς διαφορετικό τρόπο, π.χ. αν τα μάτια μας δεν ήταν ευαίσθητα στο φάσμα της «ορατής» ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, αλλά στις ακτίνες X.
Ουσιαστικά μέσα από τα ερωτήματα του αυτά ο Tyson ανασκαλίζει ένα παμπάλαιο ζήτημα της φιλοσοφίας πολλών πολιτισμών: το γεγονός ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς σαν πραγματικότητα δεν είναι παρά μια περιορισμένη εικόνα της «πραγματικής πραγματικότητας», ένα προϊόν των - αξιοθαύμαστων μεν αλλά - περιορισμένων μας αισθήσεων. Για παράδειγμα, στην Ινδική φιλοσοφία συναντάμε την έννοια της «Μάγια», της παγκόσμιας πλάνης που δημιουργεί τον κόσμο των φαινομένων μέσα στον οποίο ζουν και εξελίσσονται όλα τα είδη. Αλλά και ο Πλάτωνας στον «Μύθο της Σπηλιάς» της «Πολιτείας» του παρουσιάζει τον κόσμο που ζούμε σαν μια απατηλή όψη της πραγματικότητας, δηλώνοντας ότι ζούμε «θαμμένοι» μέσα σε ένα σπήλαιο - ουσιαστικά δημιούργημα των περιορισμένων μας αισθήσεων.
Ο Tyson λοιπόν παρουσιάζει μέσα από υποθετικά παραδείγματα, πώς θα αντιλαμβανόμασταν τον κόσμο αν οι αισθήσεις μας λειτουργούσαν λίγο ή πολύ διαφορετικά!
Αν, για παράδειγμα, τα μάτια μας «έβλεπαν» όχι στο φάσμα των ορατών ακτινοβολιών, αλλά στον χώρο των ραδιοφωνικών κυμάτων, θα βλέπαμε - μέρα μεσημέρι - έναν κατασκότεινο ουρανό με κάποιες φωτεινές κηλίδες που θα αντιπροσώπευαν κάποια ουράνια σώματα αναλόγως με την συχνότητα στην οποία «στρέφαμε» τον δέκτη μας (δηλ. τα μάτια μας). Με κατάλληλο συντονισμό θα βλέπαμε πολύ ξεκάθαρα το κέντρο του γαλαξία μας (πίσω απ' τον αστερισμό του Τοξότη) και πολύ λιγότερο τον ήλιο μας!
Αν τα μάτια μας ήταν «έβλεπαν» στον χώρο των μικροκυμάτων θα βλέπαμε ένα «τοίχος φωτός» που ταξίδευε στον χώρο σαν απομεινάρι της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang). Αν βλέπαμε στο φάσμα των ακτίνων X, θα μπορούσαμε να εντοπίζαμε με «γυμνά μάτια» κάποιες μαύρες τρύπες, ενώ αν βλέπαμε στο φάσμα των ακτίνων Γ θα βλέπαμε πολλές συμπαντικές εκρήξεις καθημερινά, απλά σηκώνοντας το βλέμμα μας προς τον ουρανό. Πόσο διαφορετική όψη θα είχε τότε το σύμπαν !!!
Αν είχαμε κάποια αίσθηση μέσα απ' την οποία θα αντιλαμβανόμασταν τον μαγνητισμό δεν θα χρειάζονταν να εφεύρουμε την μαγνητική πυξίδα! Ίσως απλά να γυρίζαμε το κεφάλι μας μέχρι να ευθυγραμμιστούμε με την κατεύθυνση των μαγνητικών γραμμών της Γης! Ή ακόμα αν τα μάτια μας λειτουργούσαν σαν αναλυτές φάσματος, απλά θα κοιτάζαμε την ατμόσφαιρα ενός πλανήτη για να «δούμε» τη χημική σύσταση των αερίων της.
Κι αν όλα αυτά σαν φαίνονται υποθετικά και ... παράλογα, σκεφτείτε ότι κάποια ζώα που ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς, τον αντιλαμβάνονται εντελώς διαφορετικό καθώς βλέπουν και ακούν σε διαφορετικά μήκη κύματος (π.χ. η νυχτερίδα ή το δελφίνι, αλλά και τα πιο κοντινά μας, η γάτα και ο σκύλος).
Για να ξεπεράσει λοιπόν ο άνθρωπος τους περιορισμούς των αισθήσεών του, εφεύρε μια σειρά από συσκευές που ανιχνεύουν ακτινοβολίες που εμείς δεν μπορούμε να συλλάβουμε. Λειτουργώντας σαν προέκταση των αισθητήριων οργάνων μας, αυτά τα δημιουργήματα της τεχνολογίας (αποκυήματα του νου μας) μας επέτρεψαν να γνωρίσουμε τόσα πολλά για τον μακρόκοσμο και τον μακρόκοσμο. Χωρίς αυτά τα εργαλεία, αλλά και χωρίς τη νοητική επεξεργασία των νέων δεδομένων που λαμβάνουμε δεν θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε ή να επαληθεύσουμε θεωρίες όπως αυτή του Big Bang, της ύπαρξης των μαύρων τρυπών ή των υπερχορδών, στην προσπάθειά μας να ερμηνεύσουμε το σύμπαν και τους μηχανισμούς του.
Όπως επίσης διαπιστώνει ο Tyson, αυτή η αναζήτηση δεν είναι κάτι πρόσφατο. Απασχόλησε τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αποτελέσματα αλλά και ερωτηματικά αυτής αναζήτησης βρίσκομαι σε κείμενα κι διδασκαλίες αρχαίων πολιτισμών. Όπως δήλωνε ο Γερμανός φυσικός και θεμελιωτής της Κβαντομηχανικής Max Planck: « Η σύγχρονη Φυσική μας εντυπωσιάζει ειδικά με τη σχέση της με αρχαίες διδασκαλίες, οι οποίες διδάσκουν ότι υπάρχουν πραγματικότητες πέρα απ' την αντίληψη των αισθήσεών μας».
Κάτι τέτοιο θα δικαιολογούσε τον ισχυρισμό πολλών ανθρώπων ότι κατέχουν μια έκτη αίσθηση με την οποία μπορούν να αντιληφθούν πράγματα και καταστάσεις που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο μέσος άνθρωπος. Μάντεις και άτομα με ικανότητες που αποκαλούμε παραψυχολογικές, απλά έχουν μια άλλη (διευρυμένη) αντίληψη της πραγματικότητας.
Άσχετα όμως απ' τα εκάστοτε εργαλεία (αισθητηριακά, τεχνολογικά ή παραψυχολογικά) σημασία έχει ότι, ο άνθρωπος ανέκαθεν βρίσκονταν σ' αυτήν την αναζήτηση: να συνθέσει τον εαυτό του με το απέραντα μεγάλο και το απέραντα μικρό ... ουσιαστικά κάνοντας μια «βουτιά» στον ίδιο του τον εαυτό!
Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: Esoterica.gr
Πηγή
Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης του συνδυάζεται με ένα βαθύ φιλοσοφικό πνεύμα που τελικά τον οδηγεί να υποστηρίξει στο νέο του βιβλίο ότι, αυτά που η επιστήμη έχει πετύχει να ανακαλύψει στο διάστημα των τελευταίων αιώνων, οι ποιητές ήδη το γνωρίζουν και το έχουν «τραγουδήσει». Και «για του λόγου το αληθές» παραθέτει κάποιους στίχους από ένα ποίημα του T.S. Eliot:
«Δεν θα σταματήσουμε την αναζήτηση
και το τέλος όλης της αναζήτησής μας
θα είναι να φτάσουμε εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε
και να αναγνωρίσουμε το μέρος σαν να' ναι η πρώτη φορά»
Αναλυτικότερα τώρα, στο τελευταίο του βιβλίο ο Neil De Grasse Tyson αναζητά τα μέσα με τα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος έχει φτάσει να γνωρίζει τόσα πράγματα για το σύμπαν.
Ο πρωταρχικός τρόπος για να γνωρίσουμε το περιβάλλον μας είναι οι πέντε μας αισθήσεις. Αισθήσεις που έχουν αρκετή οξύτητα και ευαισθησία για να αντιληφθούμε όλα αυτά που αποκαλούμε «πραγματικότητα». Αυτή η «πραγματικότητά» μας έχει οριστεί μέσα από την όραση, την ακοή, τη γεύση, την αφή και την όσφρηση που διαθέτουμε. Όμως ο Tyson - σαν ένας πραγματικός «φιλόσοφος της επιστήμης» - επισημαίνει ένα γεγονός που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό. Ότι η γνώση της σύγχρονης επιστήμης για τον κόσμο δεν προέρχεται από την άμεση γνώση των πέντε μας αισθήσεων, αλλά απ' την εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων και από τον τεχνικό εξοπλισμό που εξελίξαμε για να «προεκτείνουμε» τις αισθήσεις μας.
Έτσι ο Tyson κάνει μια ολόκληρη ανάλυση του τρόπου που δουλεύουν οι ανθρώπινες αισθήσεις, αλλά προχωράει ακόμα πιο πέρα: παρουσιάζει την εικόνα του κόσμου που θα είχαμε αν οι αισθήσεις μας λειτουργούσαν με εντελώς διαφορετικό τρόπο, π.χ. αν τα μάτια μας δεν ήταν ευαίσθητα στο φάσμα της «ορατής» ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, αλλά στις ακτίνες X.
Ουσιαστικά μέσα από τα ερωτήματα του αυτά ο Tyson ανασκαλίζει ένα παμπάλαιο ζήτημα της φιλοσοφίας πολλών πολιτισμών: το γεγονός ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς σαν πραγματικότητα δεν είναι παρά μια περιορισμένη εικόνα της «πραγματικής πραγματικότητας», ένα προϊόν των - αξιοθαύμαστων μεν αλλά - περιορισμένων μας αισθήσεων. Για παράδειγμα, στην Ινδική φιλοσοφία συναντάμε την έννοια της «Μάγια», της παγκόσμιας πλάνης που δημιουργεί τον κόσμο των φαινομένων μέσα στον οποίο ζουν και εξελίσσονται όλα τα είδη. Αλλά και ο Πλάτωνας στον «Μύθο της Σπηλιάς» της «Πολιτείας» του παρουσιάζει τον κόσμο που ζούμε σαν μια απατηλή όψη της πραγματικότητας, δηλώνοντας ότι ζούμε «θαμμένοι» μέσα σε ένα σπήλαιο - ουσιαστικά δημιούργημα των περιορισμένων μας αισθήσεων.
Ο Tyson λοιπόν παρουσιάζει μέσα από υποθετικά παραδείγματα, πώς θα αντιλαμβανόμασταν τον κόσμο αν οι αισθήσεις μας λειτουργούσαν λίγο ή πολύ διαφορετικά!
Αν, για παράδειγμα, τα μάτια μας «έβλεπαν» όχι στο φάσμα των ορατών ακτινοβολιών, αλλά στον χώρο των ραδιοφωνικών κυμάτων, θα βλέπαμε - μέρα μεσημέρι - έναν κατασκότεινο ουρανό με κάποιες φωτεινές κηλίδες που θα αντιπροσώπευαν κάποια ουράνια σώματα αναλόγως με την συχνότητα στην οποία «στρέφαμε» τον δέκτη μας (δηλ. τα μάτια μας). Με κατάλληλο συντονισμό θα βλέπαμε πολύ ξεκάθαρα το κέντρο του γαλαξία μας (πίσω απ' τον αστερισμό του Τοξότη) και πολύ λιγότερο τον ήλιο μας!
Αν τα μάτια μας ήταν «έβλεπαν» στον χώρο των μικροκυμάτων θα βλέπαμε ένα «τοίχος φωτός» που ταξίδευε στον χώρο σαν απομεινάρι της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang). Αν βλέπαμε στο φάσμα των ακτίνων X, θα μπορούσαμε να εντοπίζαμε με «γυμνά μάτια» κάποιες μαύρες τρύπες, ενώ αν βλέπαμε στο φάσμα των ακτίνων Γ θα βλέπαμε πολλές συμπαντικές εκρήξεις καθημερινά, απλά σηκώνοντας το βλέμμα μας προς τον ουρανό. Πόσο διαφορετική όψη θα είχε τότε το σύμπαν !!!
Αν είχαμε κάποια αίσθηση μέσα απ' την οποία θα αντιλαμβανόμασταν τον μαγνητισμό δεν θα χρειάζονταν να εφεύρουμε την μαγνητική πυξίδα! Ίσως απλά να γυρίζαμε το κεφάλι μας μέχρι να ευθυγραμμιστούμε με την κατεύθυνση των μαγνητικών γραμμών της Γης! Ή ακόμα αν τα μάτια μας λειτουργούσαν σαν αναλυτές φάσματος, απλά θα κοιτάζαμε την ατμόσφαιρα ενός πλανήτη για να «δούμε» τη χημική σύσταση των αερίων της.
Κι αν όλα αυτά σαν φαίνονται υποθετικά και ... παράλογα, σκεφτείτε ότι κάποια ζώα που ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς, τον αντιλαμβάνονται εντελώς διαφορετικό καθώς βλέπουν και ακούν σε διαφορετικά μήκη κύματος (π.χ. η νυχτερίδα ή το δελφίνι, αλλά και τα πιο κοντινά μας, η γάτα και ο σκύλος).
Για να ξεπεράσει λοιπόν ο άνθρωπος τους περιορισμούς των αισθήσεών του, εφεύρε μια σειρά από συσκευές που ανιχνεύουν ακτινοβολίες που εμείς δεν μπορούμε να συλλάβουμε. Λειτουργώντας σαν προέκταση των αισθητήριων οργάνων μας, αυτά τα δημιουργήματα της τεχνολογίας (αποκυήματα του νου μας) μας επέτρεψαν να γνωρίσουμε τόσα πολλά για τον μακρόκοσμο και τον μακρόκοσμο. Χωρίς αυτά τα εργαλεία, αλλά και χωρίς τη νοητική επεξεργασία των νέων δεδομένων που λαμβάνουμε δεν θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε ή να επαληθεύσουμε θεωρίες όπως αυτή του Big Bang, της ύπαρξης των μαύρων τρυπών ή των υπερχορδών, στην προσπάθειά μας να ερμηνεύσουμε το σύμπαν και τους μηχανισμούς του.
Όπως επίσης διαπιστώνει ο Tyson, αυτή η αναζήτηση δεν είναι κάτι πρόσφατο. Απασχόλησε τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αποτελέσματα αλλά και ερωτηματικά αυτής αναζήτησης βρίσκομαι σε κείμενα κι διδασκαλίες αρχαίων πολιτισμών. Όπως δήλωνε ο Γερμανός φυσικός και θεμελιωτής της Κβαντομηχανικής Max Planck: « Η σύγχρονη Φυσική μας εντυπωσιάζει ειδικά με τη σχέση της με αρχαίες διδασκαλίες, οι οποίες διδάσκουν ότι υπάρχουν πραγματικότητες πέρα απ' την αντίληψη των αισθήσεών μας».
Κάτι τέτοιο θα δικαιολογούσε τον ισχυρισμό πολλών ανθρώπων ότι κατέχουν μια έκτη αίσθηση με την οποία μπορούν να αντιληφθούν πράγματα και καταστάσεις που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο μέσος άνθρωπος. Μάντεις και άτομα με ικανότητες που αποκαλούμε παραψυχολογικές, απλά έχουν μια άλλη (διευρυμένη) αντίληψη της πραγματικότητας.
Άσχετα όμως απ' τα εκάστοτε εργαλεία (αισθητηριακά, τεχνολογικά ή παραψυχολογικά) σημασία έχει ότι, ο άνθρωπος ανέκαθεν βρίσκονταν σ' αυτήν την αναζήτηση: να συνθέσει τον εαυτό του με το απέραντα μεγάλο και το απέραντα μικρό ... ουσιαστικά κάνοντας μια «βουτιά» στον ίδιο του τον εαυτό!
Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: Esoterica.gr
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου