Γιατί χάσαμε τη «γούνα» μας;

Ηταν η υπερθέρμανση υπαίτια για το ότι απωλέσαμε το τρίχωμά μας στη διάρκεια της εξέλιξης; Η επιστήμη δεν έχει καταλήξει ακόμη

Τα θηλαστικά καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας για να ζεσταθούν. Το τρίχωμά τους είναι η μόνωση που τους προσφέρει η φύση. Γιατί λοιπόν παραιτηθήκαμε αυτού του προνομίου; Η πιο ευφάνταστη εξήγηση είναι ότι οι πρόγονοί μας πέρασαν από την υδρόβια φάση πριν από εκατομμύρια χρόνια και έτσι «ξεφορτώθηκαν» τη γούνα τους, η οποία αποτελεί κακό μονωτικό στο νερό, όπως συνέβη με τα κητοειδή. Οι σκεπτικιστές όμως αναφέρουν ότι, αν θέλεις να κρατιέσαι ζεστός στο νερό, πρέπει να είσαι στρογγυλός και γεμάτος λίπος, όχι μακρουλός και λεπτός όπως τα ψάρια. Μέσα σε όλα αυτά η θεωρία του «υδρόβιου πιθήκου» δεν ενισχύεται από ευρήματα απολιθωμάτων.

«Κλειδί» η εφίδρωση

Πιο δημοφιλής είναι η ιδέα ότι χάσαμε το τρίχωμά μας όταν η υπερθέρμανση - και όχι οι χαμηλές θερμοκρασίες στον πλανήτη - αποτέλεσε τον κύριο κίνδυνο για την επιβίωσή μας. «Δεν ξεφυσάμε ούτε έχουμε μεγάλα αφτιά όπως οι ελέφαντες» αναφέρει ο Κρις Στρίνγκερ από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. «Ο μόνος μας τρόπος για να κατεβάσουμε τη θερμοκρασία του σώματός μας είναι μέσω της εφίδρωσης και με ένα παχύ τρίχωμα αυτή η διαδικασία δεν είναι αποτελεσματική». Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα στα σκιερά δάση, ωστόσο, όταν οι πρόγονοί μας μετακινήθηκαν σε πιο ανοιχτούς χώρους, η φυσική επιλογή θα έδινε προβάδισμα σε όσους είχαν πολύ λεπτό τρίχωμα ώστε να μπορεί πιο εύκολα ο αέρας να κυκλοφορεί στα ιδρωμένα σώματά τους. Η εφίδρωση απαιτεί όμως μεγάλη κατανάλωση υγρών, γεγονός που μεταφράζεται σε διαβίωση κοντά σε ποτάμια ή ρυάκια - σημεία, δηλαδή, που είναι συνήθως σκιερά, γεμάτα δέντρα - και τελικώς σε λιγότερο ιδρώτα. Επιπλέον η Πλειστόκαινος εποχή των παγετώνων ξεκίνησε πριν από περίπου 1,6 εκατομμύρια χρόνια και ακόμη και στην Αφρική οι νύχτες πρέπει να ήταν ψυχρές.

Ρούχα και... ψείρες

Ο Μαρκ Πάτζελ από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στο Ηνωμένο Βασίλειο σημειώνει ότι ζώα που ζουν στη σαβάνα διατήρησαν τη γούνα τους. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν χάσαμε το τρίχωμά μας ως τη στιγμή που ήμασταν αρκετά έξυπνοι για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες αυτής της απώλειας - πιθανότατα, δηλαδή, μετά την εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου, πριν από περίπου 200.000 χρόνια. «Μπορούσαμε πλέον να αντισταθμίσουμε την έλλειψη τριχώματος με ρουχισμό, με καταφύγια και φωτιά».

Σύμφωνα με τον Πάτζελ, η φυσική επιλογή οδήγησε στην επικράτηση των λιγότερο τριχωτών επειδή το τρίχωμα αποτελεί «κατοικία» παρασίτων που οδηγούν σε εξάπλωση νόσων. Αργότερα η σεξουαλική επιλογή έβαλε και αυτή το... χεράκι της, καθώς τα άτομα με καθαρό, άσπιλο δέρμα, το οποίο και αποτελούσε διαφήμιση της καλής τους υγείας, γίνονταν και οι πιο ποθητοί σεξουαλικοί σύντροφοι περνώντας έτσι τα γονίδιά τους στις επόμενες γενιές.

Σαν να μην έφθαναν όλες αυτές οι θεωρίες, κάποια σποραδικά ευρήματα μαρτυρούν ένα πολύ πρώιμο «στριπτίζ». Οι φθείρες (ψείρες) του εφηβαίου εμφανίστηκαν πριν από περίπου 3,3 εκατομμύρια έτη, αναφέρει ο Μαρκ Στόνεκινγκ από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας, και δεν θα μπορούσαν να είχαν εμφανιστεί προτού οι πρόγονοι του ανθρώπου χάσουν το τρίχωμά τους ώστε να προκύψει το εφηβαίο. Παράλληλα ο δρ Στόνεκινγκ χρονολόγησε την εμφάνιση των φθειρών του σώματος οι οποίες ζουν στον ρουχισμό πριν από περίπου 70.000 χρόνια. Φαίνεται έτσι ότι οι πρόγονοί μας περιφέρονταν γυμνοί για πολύ μεγάλο διάστημα...

Πηγη

Posted in: Άνθρωπος, Γιατί;, επιστήμη