Γιατί επεκταθήκαμε σε ολόκληρο τον πλανήτη;

Οι επιστήμονες αναζητούν για ποιον λόγο μόνο μία ομάδα Homo sapiens έφυγε πριν από 65 χιλιάδες χρόνια από την Αφρική και κατέκτησε τον κόσμο

Οι πρόγονοί μας κατάφεραν να κάνουν ορισμένες επικές μεταναστεύσεις. Ο Homo erectus πραγματοποίησε την πρώτη μεγάλη μετανάστευση από την Αφρική στην Aνατολική Ασία πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια. Περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια αργότερα οι προκάτοχοι των Νεάντερταλ εμφανίστηκαν στην Ευρώπη. Και πριν από 125.000 χρόνια ο Homo sapiens έκανε επιδρομή στη Μέση Ανατολή. Κανένας από αυτούς τους πληθυσμούς δεν διήρκεσε. Αλλά πριν από περίπου 65.000 χρόνια μια ομάδα σύγχρονων ανθρώπων έφυγε από την Αφρική και κατέκτησε τον κόσμο - ένα εκπληκτικό επίτευγμα για οποιοδήποτε είδος, πόσω μάλλον για έναν μικρόσωμο, γυμνό από τρίχωμα πίθηκο. Τι έκανε τον σύγχρονο άνθρωπο να εξαπλωθεί τόσο πολύ και τόσο μακριά;

Γίναμε... πολλοί!

Ισως όλα άρχισαν από τον… συνωστισμό. Ολοι οι άνθρωποι ανήκουν σε μια από τις τέσσερις διαφορετικές γενεαλογικές γραμμές (L0, L1, L2, L3), ωστόσο μόνο η γενεαλογική σειρά L3 εντοπίζεται εκτός της Αφρικής. Ο Κουέντιν Ατκινσον από το Πανεπιστήμιο του Οκλαντ στη Νέα Ζηλανδία και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι η συγκεκριμένη γενεαλογική γραμμή εμφάνισε «εκτόξευση» του πληθυσμού της στα 10.000 χρόνια που οδήγησαν στη μεγάλη έξοδο. Ετσι ο συνωστισμός στο Κέρας της Αφρικής ίσως ώθησε τη συγκεκριμένη ομάδα να διασχίσει την Ερυθρά Θάλασσα και να κινηθεί κατά μήκος της νότιας ακτής της Ασίας.

Βέβαια ανοιχτό παραμένει το ερώτημα σχετικά με το γιατί αυξήθηκε ο αριθμός του συγκεκριμένου πληθυσμού. Ο Ατκινσον σημειώνει ότι επί 100.000 έτη το αφρικανικό κλίμα «ακροβατούσε» μεταξύ ξηρασίας και πλημμυρών προτού σταθεροποιηθεί πριν από περίπου 70.000 χρόνια. Ισως λοιπόν αυτή η περιβαλλοντική αστάθεια οδήγησε τους πρώτους ανθρώπους στο να γίνουν πιο εφευρετικοί, με προσαρμογές που βοήθησαν στην αύξηση του πληθυσμού όταν οι κλιματικές συνθήκες βελτιώθηκαν.

Ο Πολ Μέλαρς από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ εκτιμά από την πλευρά του ότι η «έκρηξη» στον αριθμό του πληθυσμού ήταν το αποτέλεσμα μιας άλλης «έκρηξης» στην πολυπλοκότητα των τεχνολογικών, οικονομικών, κοινωνικών και νοητικών ικανοτήτων. Η ικανότητα ελέγχου της φωτιάς προηγήθηκε κατά πολύ, όπως πιθανώς και η ικανότητα του λόγου. Ωστόσο στη συγκεκριμένη περίοδο παρουσιάστηκε άνθιση της καινοτομίας, όπως η κατασκευή πολύπλοκων εργαλείων, η αποτελεσματική εκμετάλλευση των πηγών τροφής, η καλλιτεχνική έκφραση και η συμβολική διακόσμηση.

«Το γονίδιο της περιπέτειας»

Αυτή η πολιτισμική πρόοδος πρέπει να ήταν άκρως σημαντική, σύμφωνα με τον Μαρκ Πάτζελ από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οπως λέει «το μήνυμα ήταν ότι όχι μόνο μπορούμε να περπατήσουμε αλλά μπορούμε και να αλλάξουμε τον κόσμο όταν φθάσουμε στον προορισμό μας». Αυτές οι ικανότητες έσπρωχναν τους μετανάστες ολοένα και πιο μπροστά, σημειώνει ο ειδικός, καθώς τα νέα μέρη που κατακτούσαν έφθαναν σε κάποια στιγμή στο φουλ της χωρητικότητάς τους και έτσι ξεκινούσαν καινούργιες μετακινήσεις προς νέα εδάφη ώστε να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός.

«Κάποια απ' όλα αυτά τα γεγονότα πιθανότατα έγιναν κατά τύχη» προσθέτει ο Κρις Στρίνγκερ από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Για παράδειγμα η αποίκηση της Αυστραλίας ίσως έλαβε χώρα όταν θαλασσοπόροι που ταξίδευαν μεταξύ νησιών βγήκαν από την πορεία τους. Ισως και κάποιες γενετικές μεταλλάξεις μάς έκαναν πιο περιπετειώδεις. Για παράδειγμα το αποκαλούμενο γονίδιο «αναζήτησης της καινοτομίας», το DRD4-7R, είναι πιο κοινό στους πληθυσμούς που μετανάστευσαν πιο γρήγορα και πιο μακριά από την Αφρική. «Υπάρχει βέβαια και το ανθρώπινο πνεύμα - να ανέβουμε στην κορυφή που δεν έχει πατήσει κανένας» λέει ο Στρίνγκερ.

Πηγη

Posted in: Γιατί;, επιστήμη, Ιστορία, Περιβάλλον