Γιατί δυσπιστούμε στους άθεους

Μια από τις πιο διαχρονικές αλλά λανθάνουσες προκαταλήψεις που συνδέονται με τη θρησκεία είναι η μη αποδοχή των άθεων. Ερευνες έχουν επανειλημμένως διαπιστώσει ότι σε κοινωνίες με θρησκευτικές πλειονότητες οι άθεοι βρίσκονται στα χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής από οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα, συμπεριλαμβανομένων των άλλων θρησκειών. Αυτή η μισαλλοδοξία έχει μακρά ιστορία. Το 1689 ο φιλόσοφος του Διαφωτισμού Τζον Λοκ είχε γράψει μια «Επιστολή περί ανεκτικότητας». «Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με καμία ανεκτικότητα εκείνοι που αρνούνται την ύπαρξη ενός Θεού. Οι υποσχέσεις, οι συμφωνίες και οι όρκοι, που αποτελούν τους δεσμούς της ανθρώπινης κοινωνίας, δεν μπορούν να έχουν ισχύ για έναν άθεο».

Γιατί οι πιστοί απορρίπτουν τους άθεους, οι οποίοι δεν αποτελούν μια ορατή, ισχυρή – ούτε καν συνεκτική – κοινωνική ομάδα; Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στην ίδια δύναμη που έκανε τις θρησκείες να εξαπλωθούν διατηρώντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή: την υπερφυσική επιτήρηση.

Οι συνάδελφοί μου Γουίλ Ζερβέ, Αζίμ Σαρίφ και εγώ διαπιστώσαμε ότι η αίσθηση του Λοκ – ότι οι άθεοι δεν είναι άξιοι εμπιστοσύνης ως προς τη συνεργασία – αποτελεί τη ρίζα της μισαλλοδοξίας. Οι προς τα έξω επιδείξεις πίστης σε έναν θεό ο οποίος παρακολουθεί εκλαμβάνονται ως δείγματα αξιοπιστίας. Η μισαλλοδοξία απέναντι στους άθεους προκαλείται από την αίσθηση ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται καλύτερα όταν αισθάνονται ότι κάποιος θεός τους παρακολουθεί.

Αν και οι άθεοι θεωρούν τη μη πίστη τους ένα ιδιωτικό ζήτημα συνείδησης, οι πιστοί αντιμετωπίζουν την απουσία πίστης τους στην υπερφυσική επιτήρηση ως απειλή για τη συνεργασία και την εντιμότητα.

Ο κ. Αρα Νορενζαγιάν είναι εταίρος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά.

Πηγή

Posted in: Γιατί;, Ψυχολογία